Is sociale cohesie wenselijk?

Ik vind het verbazingwekkend dat zoveel mensen in Nederland zo makkelijk maar aannemen dat sociale cohesie in een buurt wenselijk is. Wie vindt dat eigenlijk en waarom? Ikzelf moet er niet aan denken dat mijn buren mij al te veel in de gaten houden en dat er mensen van buiten voor bijvoorbeeld onze straat (want wat is een buurt?) een barbecue organiseren, opdat ik meer met mijn buren in contact zou komen. Waar bemoeien zij zich mee, zou ik denken.
Het grootste gevaar van sociale cohesie is volgens mij het opdringen van de norm door sociale controle. In mijn omgeving wonen nogal wat atypische mensen die geen enkele behoefte hebben aan de dwingendheid van een buurt als sociale gemeenschap. Zij maken deel uit van verschillende, vaak internationale, netwerken, vaak computernetwerken. Waarschijnlijk zijn ook de mensen die het hardst roepen dat de sociale cohesie in bepaalde wijken bevorderd moet worden, zelf niet zo dol op al te stevige sociale contacten in hun eigen directe woonomgeving. Zij vinden dat dus wel noodzakelijk voor anderen en wel voor een heel specifieke groep. Het gaat niet om de groepen en mensen in Nederland die al jarenlang min of meer geïsoleerd van hun omgeving leven, zoals Chinezen, Japanners, Vinex- en binnenstadsbewoners, expats, veel voetballers, dansers, musici, wetenschappers, werknemers van internationale concerns en instellingen, de hogere inkomens in het algemeen, wereldreizigers in het algemeen, buitenlandse werknemers in het algemeen en zo meer. Nee, het gaat om mensen en groepen die overlast geven. Het wordt niet duidelijk gezegd, maar het gaat erom dat sociale cohesie als middel wordt ingezet om bepaalde problemen, zoals analfabetisme en tasjesroof in bepaalde delen van de stad te lijf te gaan. Sociale cohesie wordt dwingend opgelegd. Is dat geen paternalisme? En helpt het?
Ik durf de stelling aan dat er in bepaalde wijken, buurten en straten waar problemen zijn, de cohesie juist minder mag zijn. Ik heb van Amsterdams-Marokkaanse vrouwen gehoord dat zij commentaar krijgen van hun buren op bijvoorbeeld hun kleedgedrag. In het land van oorsprong is die dwang wat betreft kledinggedrag nog veel sterker. Het is vergelijkbaar met de oude Amsterdamse wijken in de jaren vijftig. Kinderen die goed op school waren of volwassenen die de eerste auto in de buurt hadden, werden vaak met argwaan bekeken. Zij hadden het te hoog in hun bol. Sociale cohesie hield dus emancipatie tegen. De nieuwe naoorlogse wijken waren toen een lustoord voor de meer kosmopolitisch ingestelde mensen. En juist daar waren destijds de gezagsdragers ook bang voor: ook destijds wilden zij in de Westelijke Tuinsteden de sociale cohesie dwingend opleggen. In de nieuwe buurten zou dat moeten gebeuren in de vorm van de wijkgedachte, waarbij de wereld ook fysiek verkleind werd door de wijze van bebouwing. In Rotterdam is er inderdaad volgens die regels gebouwd, in Amsterdam kwam er verzet tegen, onder andere van sociologen als Van Doorn. Hij propageerde een kosmopolitische instelling als bevrijding van het benauwde antistedelijke gemeenschapsdenken.
Tegelijkertijd besefte ook hij dat er nu eenmaal mensen waren –voornamelijk vrouwen, die destijds nog vaak ontslagen werden als ze trouwden –die voor hun sociale contacten afhankelijk waren van hun directe omgeving. Maar voor hem was dat eerder een probleem dan een ideaal.
Dat geldt wat mij betreft nog steeds.